Historia hiszpańskiego wina - od XV do XX w. - czyli co mądrego wymyślili Hiszpanie, że teraz tak ich lubimy

WIEK XV - WINO PRZEKRACZA GRANICĘ

Wina z Navarry osiągają najwyższe uznanie możnowładców hiszpańskich. Dzięki księciu Viany, który zamieszkał w tamtych okolicach, a był ponoć zapalonym koneserem wina, winnice wokół Olte rozkwitły, a ich produkcja znacznie wzrosła. Głównym producentem stał się wkrótce pobliski region Ribera de Tudela. Do dzisiaj zresztą wina z Navarry lubimy bardzo.W Jerez rozwijał się eksport. W drugiej połowie stulecia dostawy win do Anglii wzrosły na tyle, że w Bristolu otwarto pierwszy skład tych win na terenie Wielkiej Brytanii. Rozpoczęto też proces starzenia wzmacnianych win z Jerez.Dużą popularnością cieszyły się wtedy wina produkowane ze szczepów Verjus. Rozwijały się uprawy odmian Malvasia i Moscatel, szczególnie wzdłuż południowego wybrzeża. To wtedy właśnie kataloński przedsiębiorca Roger de Flor wyprodukował pierwsze wina z popularnego do dziś szczepu Malvasia. 

WIEK XVI - TRIUMF WIN GENEROSO

Wina hiszpańskie na dobre przekroczyły granice półwyspu Iberyjskiego. Anglicy spróbowali po raz pierwszy win czerwonych z regionów śródziemnomorskich (tinto z Alicante) oraz win z Malagi i Wysp Kanaryjskich.Wyjątkowym splendorem cieszyły się wina Generoso (starzone wina o dużej zawartości alkoholu od 15 do 23 procent pochodzące głównie z Andaluzji). Gdy w 1561 r. dwór królewski przeniósł się do Madrytu, bardzo popularne stały się wina Generoso z Albillo de San Martin de Valdeiglesias i Moscatele z Fuencarral i Hortaleza. Wzrósł także eksport win z Alicante do innych państw europejskich.Region Toro, doskonale znany także dzisiaj, rozpoczął produkcję świetnych win czerwonych.Dekretem królewskim utworzono Bractwo Producentów Win z Malagi, które chronić miało interesy tamtejszych producentów. 

WIEK XVII - WINA Z WYSP KANARYJSKICH PODBIJAJĄ ŚWIAT

Wina produkowane na Wyspach Kanaryjskich, przyćmiły swą jakością inne hiszpańskie trunki. Były też bardzo chętnie importowane przez cudzoziemców. W 1665 r. angielska firma Compania de Canarias założona została na Teneryfie monopolizując handel winami kanaryjskimi.Sprzedaż win z Jerez do Holandii rozwijała się w szybkim tempie, a król angielski Karol I, jako że wina te były jego ulubionymi trunkami, przyczynił się do znaczącego wzrostu sprzedaży. Od tej pory znaczna większość produkcji Jerez była eksportowana do Anglii i krajów północnej Europy. Całym tym biznesem zaś sterowały pierwsze firmy eksportowe usytuowane w porcie Cadiz (Kadyks).Pierwsza bodega Rivero powstała w Jerez w 1653 r. i funkcjonuje do dziś. 

WIEK XVIII - PIERWSZE JAKOŚCIOWE WINA Z JEREZ

Angielskie, Irlandzkie i Francuskie kompanie handlujące winami rozlokowały się w Jerez. Ich nazwy do dnia dzisiejszego znane są miłośnikom tych win na całym świecie – Osborne, Domecq, Lacoste, Gordon, itd. Rozpoczęto przechowywanie win w miejscu ich pochodzenia, w bodegach, a nie jak do tej pory u odbiorców. Powstawały kolejne, nowoczesne bodegi dostosowane do bezpiecznego przechowywania win, które zyskiwały przez to na jakości (i cenie rzecz jasna). Powstał pierwszy cech winiarzy kontrolujący produkcję i sprzedaż wina.Pojawiły się nowe wina: słodkie z okolic Malagi, pierwsze wina w stylu Bordeaux z Rioja produkowane przez księdza Quintano (Deo Gracias). Katalońskie wina przeżywały rozkwit dzięki rozwojowi nadmorskich miast i ich uprzemysławiania (fabryki produkujące korek, szkło i beczki). Historyczne wydarzenie to pierwszy eksport win z Rioja, który wypłynął z portu Santander do Ameryki. Czerwone wina z Benicarlo są eksportowane do Bordeaux, gdzie łączy się je z winami z Gironde.  

Pomnik założyciela bodegi Gonzalez Byass w Jerez de la Frontera Fot. Mao06  

WIEK XX - NARODZINY DENOMINACION 
DE ORIGEN

Rok 1915 to ważna data dla miłośników hiszpańskiego wina. Na świat bowiem przyszła ikona i wieloletnia królowa Vega Sicilia. Do tej pory nie ma chyba rankingów, w których produkty z tej bodegi nie zajmowałyby miejsc w czołówce stawki najlepszych win.  Początkowe 30 lat XX wieku to zły okres dla producentów. Pierwsza wojna światowa, światowy kryzys to czas, gdy niewielu myślało o przyjemnościach. Hiszpańskie winiarstwo po latach prosperity zostało zdziesiątkowane. Lata trzydzieste XX wieku to czas odbudowy i rozwoju. Główne regiony winiarskie zaczęły się rozrastać i zajmować wartościowe tereny takie jak La Mancha czy Extremadura. W 1932 r. stworzony został Status Wina, czyli pierwsza enologiczna ustawa w Hiszpanii. Ukonstytuowała się także Rada Regulacyjna do spraw Denominacion de Origen (świadectwo pochodzenia), która w pierwszej kolejności nadała je regionom Rioja i Jerez.  Spadek produkcji u wielu niewielkich wytwórców był impulsem do łączenia sił w większych grupach poprzez tworzenie tzw. Cooperativas – czyli coś na wzór naszych spółdzielni. Inni zaprzestali produkcji, a swoje zbiory dostarczali do wytwórni przemysłowych.W latach 1930-1949 nastał winny kryzys, a katastroficzne zbiory pomiędzy 1945 i 1949 rokiem spowodowały, że wydajność produkcji była najniższa w historii – 10 hektolitrów z hektara upraw. W latach 1950-1979 nastąpiło ożywienie eksportu wina w baryłkach dając impet do rozwoju produkcji czerwonych win stołowych typu Garnacha, Tintorera, Bobal, jak również win jakościowych (Monastrell i Garnacha Tinta) z regionów do tej pory słabo znanych – Utiel-Requena, Manchuela, Almansa, Jumilla i Mentrida. Wina te były mieszane z tymi, pochodzącymi z La Manchy. Dzięki ogromnym subsydiom ze strony reżimu gen. Franko rósł eksport win do Afryki i … Związku Radzieckiego. W 1980 roku rozpoczęła się techniczna rewolucja w produkcji win hiszpańskich. Wzrosła ogólna wydajność produkcji i zwiększyła się podaż wina. W samej La Manchy tereny upraw powiększyły się o 50%. Zwiększyło się zainteresowanie jakościowymi winami, a sprzedaż win w baryłkach zaczęła ustępować tym butelkowanym. Lata siedemdziesiąte przyniosły dalszą poprawę jakości win. Ilość zmieniała się w jakość. Z 1.670.000 hektarów upraw winorośli w 1979 r., do 1997 przetrwało tylko 1.179.000 hektarów najlepszych owoców. Po prostu kiepskie wina przegrały w rywalizacji z jakościowym konkurentem.Pod koniec XX wieku światło dzienne ujrzała nowa kategoria win – Vinos de Pago (VP). Ta kategoria jest nadawana tylko wybitnym winom spełniającym określone kryteria, a produkowanym poza regionami DO czy DOC. Jednym z najważniejszych wymagań jest, aby producent do produkcji wina używał tylko owoców przez siebie wyhodowanych. W 2102 r. było tylko 13 VP i usytuowane były wyłącznie na terenie prowincji Castilla-La Mancha, Navarra i Valencia.  

WIEK XIX - ERA NOWOCZESNEGO WINA STOŁOWEGO

Początek tego stulecia to poważny kryzys winiarstwa w Hiszpanii spowodowany wojnami napoleońskimi. W 1834 r. rozwiązano Cech Winiarzy.Od połowy wieku w wyniku przyłączenia do Hiszpanii nowych terytoriów (Medizabal), winiarstwo zaczęło odradzać się ze stagnacji. Powstałe tam nowe bodegi, np. Finca de Lecanda w Valbuena de Duero, rozwijały się bardzo szybko. Francuskie uprawy zostały w dużej części zniszczone przez plagi Mączniaka (podobnie winnice Malvasia na Teneryfie), co miało wpływ na szybszy rozwój winiarstwa hiszpańskiego.Pierwsze doskonałe wina w regionie Rioja zostały wyprodukowane w Bodega del Duque de la Victoria metodami stosowanymi w Bordeaux. W 1860 r. powstała znana Bodega Marques de Riscal. Była to pierwsza nowoczesna bodega wybudowana na wzór francuskich Chateaux.  Po raz pierwszy w Rioja zaczęto butelkować wina właśnie u Markiza de Riscal. Kierownictwo Bodegi zgodziło się na ustanowienie pierwszego francuskiego przedstawicielstwa handlowego, które szukało alternatywy dla zniszczonych upraw w Bordeaux.Pierwszym winem, które zostało zabutelkowane w Hiszpanii był Tio Pepe z wytwórni Gonzales Byass i miało to miejsce w 1850 r.W drugiej połowie stulecia powstało wiele znaczących wytwórni win: CVNE, Lopez de Heredia, Faustino, Marques de Murrieta, Franco Espanolas i wiele innych.  Wkrótce szczęście uśmiechnęło się do hiszpańskich winiarzy po raz kolejny i po raz kolejny kosztem Francuzów. Uprawy we Francji znowu zostały zniszczone, tym razem przez filokserę. Efektem był rekord sprzedaży eksportowej win hiszpańskich (11 milionów hektolitrów w 1890 r.), z czego aż 90% poszło do Francji!Uprawa winorośli rozwijała się, a jej powierzchnia zajęła 1.800.000 hektarów. W samej prowincji Rioja było 62.000 hektarów ziem obsadzonych krzewami winnymi.1872 r. to rok ważny dla miłośników Cavy – wtedy właśnie rozpoczęto jej produkcję. Bardzo szybko na ten cel przeznaczono 355.000 hektarów w Katalonii, gdzie do tej pory uprawiano kiepskiej jakości czerwone odmiany winogron. Znaczenie Katalonii rosło wraz z Cavą, która produkowana był tradycyjnymi metodami pochodzącymi z francuskiej Champagne.  W Tarragonie zaś tamtejsi hurtownicy rozpoczęli na masową skalę produkcję win podobnych do Porto, Jerez i Malagi. A wina z Valdepenas stały się najpopularniejszym trunkiem w Madrycie. 

Vino de Saco - wino w worku - tradycyjny sposób przechowywania, dystrybucji i transportu wina.